ฟันคุดมีกี่แบบ? แบบไหนต้องผ่า แบบไหนไม่ต้องผ่า เช็กอาการด้วยตัวเอง

ฟันคุด คือฟันกรามซี่สุดท้ายที่ขึ้นในช่วงอายุ 17-25 ปี ซึ่งมักจะขึ้นมาในแนวที่ไม่เหมาะสม หรือมีพื้นที่ในช่องปากไม่เพียงพอ ทำให้เกิดปัญหาได้หลากหลาย การตัดสินใจว่าจะผ่าฟันคุดออกหรือไม่นั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับขนาดของฟัน แต่ขึ้นอยู่กับ “ลักษณะการขึ้น” และ “อาการ” ที่ฟันคุดนั้นก่อให้เกิด บทความนี้จะช่วยให้คุณทำความเข้าใจประเภทของฟันคุด อาการที่ต้องรีบไปพบทันตแพทย์ และแนวทางในการตัดสินใจว่าจะต้องผ่าตัดออกหรือไม่

ทำความรู้จักฟันคุด: 4 ประเภทหลักที่ควรรู้

ทันตแพทย์จะแบ่งประเภทของฟันคุดตามทิศทางและลักษณะการขึ้นของฟัน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ใช้ในการตัดสินใจว่าจำเป็นต้องผ่าฟันคุดหรือไม่

1. ฟันคุดขึ้นตรงตามแนว (Vertical Impaction)

เป็นฟันคุดที่ขึ้นในแนวตรงคล้ายฟันซี่อื่น ๆ แต่มีพื้นที่ไม่เพียงพอที่จะขึ้นมาได้เต็มที่ อาจโผล่พ้นเหงือกมาเล็กน้อย หรือถูกเหงือกคลุมไว้ทั้งหมด

• แนวโน้ม: หากขึ้นมาเพียงบางส่วนและไม่ก่อให้เกิดปัญหา อาจพิจารณาถอนออก แต่หากขึ้นตรงและไม่มีอาการ อาจติดตามอาการได้

2. ฟันคุดขึ้นในแนวนอน (Horizontal Impaction)

เป็นฟันคุดที่อันตรายที่สุด โดยฟันจะอยู่ในแนวนอน 90 องศา หรือขนานกับแนวเหงือก และดันเข้ากับรากของฟันกรามซี่ที่อยู่ติดกันอย่างรุนแรง

• แนวโน้ม: ต้องผ่าฟันคุดออกเกือบทุกกรณี เนื่องจากมีโอกาสสูงที่จะทำให้ฟันซี่ข้างเคียงเสียหายอย่างถาวร

3. ฟันคุดขึ้นเอียงไปด้านหน้า (Mesioangular Impaction)

เป็นฟันคุดที่พบได้บ่อยที่สุด โดยฟันจะเอียงทำมุมเข้าหาฟันซี่ที่อยู่ด้านหน้า มักทำให้เกิดแรงดันและช่องว่างเล็ก ๆ ที่เป็นแหล่งสะสมของเศษอาหาร

• แนวโน้ม: มักจะต้องผ่าฟันคุดออก เพราะก่อให้เกิดปัญหาการอักเสบและฟันผุได้ง่าย

4. ฟันคุดขึ้นเอียงไปด้านหลัง (Distoangular Impaction)

ฟันคุดจะเอียงทำมุมออกจากฟันซี่ที่อยู่ด้านหน้า มักจะฝังตัวอยู่ในกระดูกขากรรไกรด้านหลัง

• แนวโน้ม: ขึ้นอยู่กับมุมที่เอียงและระดับการฝังตัว หากก่อให้เกิดปัญหาการบดเคี้ยวหรือไม่สามารถทำความสะอาดได้ ก็มักต้องผ่าออก

อาการแบบไหนที่ “ต้องผ่าฟันคุด” ออกทันที?

แม้ว่าฟันคุดบางซี่จะไม่มีอาการ แต่การปล่อยทิ้งไว้ก็อาจนำมาซึ่งปัญหาที่ซ่อนอยู่ได้ อย่างไรก็ตาม หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อวางแผนผ่าฟันคุดทันที:

1. ปวดหรืออักเสบรุนแรง (Pericoronitis)

อาการปวดเหงือกบริเวณฟันคุด มีเหงือกบวมแดง อักเสบ หรือมีหนองออกมา ซึ่งเกิดจากการที่เศษอาหารเข้าไปติดอยู่ใต้เหงือกที่คลุมฟันคุดอยู่ หากปล่อยทิ้งไว้อาจนำไปสู่การติดเชื้อที่รุนแรงได้

2. ฟันผุหรือโรคเหงือกที่ฟันซี่ข้างเคียง

เนื่องจากฟันคุดขึ้นในตำแหน่งที่ยากต่อการทำความสะอาด ทำให้เศษอาหารตกค้างและนำไปสู่ฟันผุที่รุนแรงของฟันคุดเอง และที่สำคัญคือมักจะทำให้ฟันกรามซี่ที่อยู่ติดกันผุตามไปด้วย ซึ่งอาจต้องสูญเสียฟันทั้งสองซี่หากไม่รีบแก้ไข

3. เกิดการละลายตัวของรากฟันกรามซี่ที่อยู่ติดกัน

ฟันคุดที่ขึ้นในแนวนอนหรือเอียง มักจะดันและกดทับรากของฟันกรามซี่ข้างเคียง ทำให้รากฟันซี่นั้นเกิดการละลายตัวและเสียหาย ซึ่งเป็นความเสียหายที่ถาวร

4. การเกิดถุงน้ำ (Cyst) หรือเนื้องอก

ในบางกรณี ฟันคุดที่ฝังอยู่ในกระดูกขากรรไกรอาจทำให้เกิดถุงน้ำหรือเนื้องอกรอบๆ ฟันคุดได้ ซึ่งหากปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้กระดูกขากรรไกรเกิดความเสียหายอย่างรุนแรง

ฟันคุดแบบไหนที่ “อาจไม่ต้องผ่า” และการดูแลตัวเอง

ฟันคุดบางประเภทอาจไม่จำเป็นต้องผ่าออกเสมอไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากฟันคุดนั้น:

• ขึ้นมาสมบูรณ์และใช้งานได้: ฟันคุดที่ขึ้นมาตรงแนวและสามารถทำความสะอาดได้ง่ายเหมือนฟันซี่อื่น ๆ
• ฝังตัวอยู่ในกระดูกทั้งหมดและไม่มีอาการ: ฟันคุดที่ฝังตัวอยู่ลึกในกระดูก และทันตแพทย์ประเมินแล้วว่าไม่มีโอกาสเกิดปัญหาในอนาคต

แม้จะอยู่ในกลุ่มที่ “ไม่ต้องผ่า” ก็ยังคงต้อง:

• หมั่นติดตามอาการ: ต้องเข้ารับการตรวจและเอกซเรย์ตามระยะเวลาที่ทันตแพทย์กำหนด เพื่อเฝ้าระวังการเปลี่ยนแปลง
• รักษาความสะอาดเป็นพิเศษ: ใช้ไหมขัดฟันและแปรงซอกฟันเพื่อทำความสะอาดบริเวณฟันคุดให้ทั่วถึงที่สุด

การตัดสินใจผ่าฟันคุดที่ดีที่สุดควรมาจากการวินิจฉัยของทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ที่จะพิจารณาทั้งลักษณะการขึ้น ตำแหน่ง และผลกระทบต่อฟันซี่ข้างเคียงของคุณ

คลินิกทันตกรรม Dental Image Clinic ผู้มีประสบการณ์ด้านการผ่าฟันคุดที่ไว้วางใจได้

หากคุณมีอาการปวดฟัน หรือสงสัยว่ามีฟันคุดที่ต้องผ่าฟันคุดออก คลินิกทันตกรรม Dental Image Clinic พร้อมให้การดูแลอย่างมืออาชีพ เรามีทันตแพทย์ผู้มีประสบการณ์ด้านศัลยกรรมช่องปาก และเครื่องมือที่ทันสมัยในการวินิจฉัยและผ่าตัดฟันคุดทุกรูปแบบอย่างปลอดภัย ไม่ว่าฟันคุดของคุณจะซับซ้อนแค่ไหน เราพร้อมดูแลให้การรักษาเป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพ